Alacahöyük

Alacahöyük 

Alacahöyük, günümüzde Çorum iline bağlı Alaca ilçesinde yer alan bir arkeolojik sit alanıdır. Alacahöyük özellikle Tunç Çağı'nın başlarında (MÖ 3000-2500) ve Geç Hitit döneminde (MÖ 1200-700) önemli bir yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Bu bölge, Anadolu'nun en eski yerleşim bölgelerinden biri olarak kabul edilir.

En dikkat çekici özelliği, dört farklı dönemden ve kültürden kalan dört yerleşim evresi bulunmasıdır. Alacahöyük yaklaşık 310 metre genişliğinde ve 20 metre yüksekliğindedir.

Alacahöyük’te yürütülen kazı çalışmalarında birinci kültür evresi olarak adlandırılan ilk kısmında, sırasıyla; Frigler, Roma, Bizans, Anadolu Selçukluları ve Osmanlı dönemlerine kadar uzanan kalıntılar bulunmuştur.

İkinci kültür evresi olan kısımda Hititlere ait kalıntılar öne çıkmaktadır. Bu kalıntılar, Hititlerin başkenti Hattuşa’yayakınlığı ile dikkat çekmektedir. Üçüncü kültür evresinde ise, Erken Tunç Çağı’na ait dört yapı evresi bulunmuştur. Bunlar, MÖ 3000-2000 yılları arasını kapsayan kalıntılardır.

Alacahöyük’de dördüncü kültür evresi olarak adlandırılan son bölümde ise, M.Ö 3500-3000 yıllarına denk gelen, Bakır-Taş Çağı’na ve Erken Tunç Çağı’na ait kalıntılar ortaya çıkarılmıştır.

Alacahöyük, Hitit öncesi dönemde önemli bir şehirdir, ancak Hitit hakimiyetinden sonra yakındaki başkent Hattuşa’nın keşfinden sonra bu yerin gölgesinde kalmıştır. En önemli buluntuları MÖ 2500’lü yıllara tarihlenen, Hitit öncesi kraliyet mezarlarından kalma eserlerdir. Bugün gördüğümüz anıtların pek çoğu Hitit dönemine aittir. Dikkat çekici ortostatlarıbulunan şehir duvarları, okçular için rampalı iç ve dış geçitlere sahiptir. Güney dış anıtsal geçit iki kule arasına kurulmuş ve iki büyük sfenks tarafından korunmuştur. Kapı ayaklarında 7 ayak yüksekliğinde sfenks oluşturmak için oyulmuş iki adet 13 ayak yüksekliğinde monolit bulunmaktadır. Bu Sfenks Kapısının içinde hala kazı gerektiren büyük bir Hitit yapı kompleksi vardır. Sfenks Kapısı'ndaki iki kulenin tabanı birkaç ortostatla süslenmiştir. Kabartmaların ve sfenkslerin çoğu MÖ 14. yüzyıla aittir. Sfenks ve ortostatların orijinalleri Ankara'daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ne taşınmıştır.

Alacahöyük'teki ilk kazılar, Osmanlı arkeolog TheodorMakridi tarafından 1907'de yapılmıştır. Daha sonra 1935 yılında Prof. Dr. Remzi Oğuz Arık'la başlayan kazı çalışmalarıDr. Hamit Zübeyr Koşay ve Mahmut Akok tarafından 1983 yılında kadar sürdürülmüş ve üst üste on beş yerleşimin, dört ayrı kültür katına dağılımı saptanmıştır. 1983 yılında ara verilen kazılar, 1996 yılında, Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu tarafından yeniden başlatılmıştır.

Alacahöyük Müzesi

Alacahöyük’te ilk müze 1940 yılında açılmıştır. 1982 yılında ören yeri içerisindeki binasına taşınan müze 2011 yılında yeniden düzenlenmiştir. 1935 yılında başlayan Alacahöyük kazılarında açığa çıkartılan eserler, kazı başkanlarının adlarının verildiği salonlarda sergilenmektedir. Hamit ZübeyrKoşay salonundaki duvar panolarında Alacahöyük kazılarının Türk arkeolojisindeki yeri ve önemi anlatılmaktadır. Kazı tarihçesinin anlatıldığı vitrinde ise kazı malzemeleri ve Alacahöyük kazısına ait bilimsel yayınların bir kısmı teşhir edilmektedir. Alacahöyük kazısında elde edilen Kalkolitik, Eski Tunç Çağı ve Hitit dönemine ait eserler Remzi Oğuz Arık salonunda, Hitit ve Frig dönemine ait eserler ise Mahmut Akok salonunda sergilenmektedir.

Alacahöyük, Hitit İmparatorluğu'nun bir merkezi olan Hattuşaş'ın yaklaşık 150 kilometre batısında yer alması nedeniyle stratejik bir konuma sahiptir.

Alacahöyük, Türkiye'nin önemli arkeolojik sit alanlarından biri olarak kabul edilir ve ziyaretçilere açıktır. Kazılar ve araştırmalar, Alacahöyük'ün tarih öncesi ve antik dönemlere ışık tutması açısından büyük bir öneme sahiptir.

Kaynak: Türkiye Kültür Portalı

Arkeolojiye dair daha fazla içerik için Arkhe Arkeoloji Dergisi ve Arkhe Kitap bölümlerini ziyaret etmeyi unutmayın.